Nooit meer Zwarte Piet

wo 7 nov 2018, 17:40 Column

Tot een paar jaar geleden speelde ik Zwarte Piet bij de Sinterklaasintocht in Moerkapelle en Zevenhuizen. Over de intocht schreef ik dan een vrolijk verslag voor de krant. Het was een van die dagen in het jaar waarop je de gezelligheid van een dorpsgemeenschap voelde.
En toch zal ik nooit meer Zwarte Piet spelen. Sinds ik ben gaan inzien dat Zwarte Piet voor veel mensen, die niet zo wit zijn als ik, geen feest maar een belediging is, wil ik dat niet meer. Het kinderfeest is niet zo onschuldig; het herinnert anderen aan trauma's. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben.
Vind ik mezelf bij nader inzien een racist? Nee, zo voel ik dat niet. Ik voel dat ik mee heb gedaan aan een traditie die gestoeld is op onuitgesproken, maar duidelijk racistische stereotypen die ik lang niet zag – Zwarte Piet was ook voor mij een gewoonte.
Nu ik helder voor ogen heb dat Zwarte Piet als figuur niet gewoon en neutraal is, maar een racistisch stereotype, wil ik niet meer meedoen aan Sinterklaas totdat de traditie aangepast is aan de tijd waarin we leven.
Dan zijn er mensen die zeggen dat daarmee 'onze traditie' kapot wordt gemaakt. Sommige tradities zijn, juist omdat ze al zo lang meegaan, toe aan een apk. Zwarte Piet is total loss verklaard. Met die traditie kun je de weg niet meer op.
Willen tegenstanders van Zwarte Piet 'onze traditie' afpakken? Dat denk ik eigenlijk niet. Ik denk dat tegenstanders van Zwarte Piet vooral willen meefeesten. Anders gezegd: ik denk dat ze gewoon willen samenleven in het Nederland dat wij delen als woonplaats. Maar, dan moet dat sinterklaasfeest wel leuk worden.
Dan zijn er mensen die zeggen dat ze mensen van kleur kennen die Zwarte Piet helemaal niet beledigend vinden. Dat mag ieder voor zich weten. Ik vind het ook niet altijd beledigend als iemand mij een klootzak noemt. Als een bekende mij een klootzak noemt is dat minder erg dan wanneer een vreemde dat doet – maar klootzak is en blijft een scheldwoord. Als een kind mij klootzak noemt, sta ik perplex. Kinderen horen onschuldig te zijn; die willen we toch niet opzadelen met beledigingen, verpakt in 'tradities'?
Ik hoop het niet. Als de belediging van het sinterklaasfeest af is, feest ik weer mee. Daar is niet meer dan andere schmink voor nodig; zwart is historisch gezien te beladen. Misschien blauw, rood, groen? Misschien wordt dat ooit ook te beladen; dan passen we het weer aan.
Met aanpassingen doe je geen afbreuk aan tradities. Je laat juist zien hoe sterk een traditie is als je het aan kunt passen aan de samenleving. Een feest zo sterk als het sinterklaasfeest kan dat kleine beetje verandering wel hebben. Ik denk dat het er alleen maar leuker op wordt, voor iedereen. Zullen we het gewoon eens proberen?