GROEN IS BINDENDE FACTOR IN EEN BUURT

Groen doet iets met mensen. Een natuurspeelplek, een plantsoen met bomen en gras, een bloemenveld of een buurtmoestuin, verbindt mensen met elkaar. Groen zorgt voor sociale ontmoetingen en vergroot de sociale samenhang van wijken en buurten. Dat leidt tot een plezierigere, veiligere, nettere woonomgeving. Onderzoeken in binnen- en buitenland tonen aan dat groen een rechtstreeks effect heeft op het sociale welzijn.

Onderzoek over het belang van groen in een buurt heeft uitgewezen dat er een verband is tussen de aanwezigheid van groen en de zogeheten buurtgebonden sociale cohesie. Daarbij is verder gekeken dan alleen maar de aanleg en inrichting van het groen. Want alleen een fysieke mogelijkheid is niet genoeg om sociale samenhang te realiseren. Het groen moet ook aansluiten bij de behoeftes van de bewoners.

"Om goed te kunnen functioneren, moet het groen voldoen aan voorwaarden ten aanzien van aard, omvang, inrichting en kwaliteit", aldus onderzoekers van Wageningen Environmental Research, het kennisinstituut voor de groene leefomgeving van Wageningen University Research. Zij deden hun bevindingen aan de hand van voorbeelden uit de praktijk en onderscheidden daarbij vier mechanismen die een rol spelen: gebruik, beheer, beleidsbeïnvloeding en identificatie. "In alle gevallen begint het mechanisme met meer contact tussen buurtbewoners. Het leidde tot meer wederzijds begrip, waardering, uitwisseling en soms ook tot aanpassing van normen en waarden", aldus de onderzoekers.

Een groen ingerichte buitenruimte leidt tot een beter sociaal klimaat. Joop Spijker, onderzoekscoördinator Groen en welbevinden van Wageningen Universiteit en Research (WUR): "Een groter gevoel van sociale samenhang draagt bij aan het zich veilig voelen in de buurt en aan de factor welzijn. Doordat mensen een sociaal netwerk krijgen, draagt het ook bij tot het psychisch welbevinden en heeft het een direct gezondheidseffect. Bovendien is het maatschappelijk gezien natuurlijk ook gunstig dat mensen elkaar kennen." Spijker is een van de samenstellers van de factsheet 'Groen en Wonen', waarin positieve effecten van groen op een rij zijn gezet. Een van de effecten is dat groen meehelpt depressies te bedwingen, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie in 2020 volksziekte nummer één. Ook wordt meer groen geassocieerd met minder agressie en criminaliteit.

Sociale cohesie ontstaat als een buurt aantrekkelijk is om naar buiten te gaan. Er moet zowel rust als vertier mogelijk zijn: zoals bijvoorbeeld straten met bomenrijen, kleine buurtparkjes, speelplekken en altijd een mix van schaduw- en zonplekken. "Randen van zon en schaduw zijn heel populair als het om groepen mensen gaat", stelt Spijker, "de een houdt van zon, de ander van schaduw."

Het onderzoek geeft als voorbeeld het Marconipark in Rotterdam, aangelegd op het dak van een winkelcentrum. In een buurt waar voorheen nauwelijks groen te bekennen was, heeft dit dakpark de bewoners het buurtgevoel gegeven, met alle positieve effecten van dien.

Maar ook in de dorpen, waar veel minder sprake is van buurten waar 'nauwelijks groen te bekennen is', zorgen buurtinitiatieven voor meer sociale samenhang. In de Zevenhuizense Hennipgaarde bijvoorbeeld, werken vrijwilligers van stichting Vrienden van de Hennipgaarde, stichting Natuurpolders en de Zevenhuizensche IJsclub samen om de speel- en beweegpolder met natuurakkers, een pluk- en kruidentuin, een wilgengriend, een paddenpoel en een boomgaard voor zoveel mogelijk inwoners aantrekkelijk te maken.
De Vrienden van het recreatiegebiedje dat in 2018 werd geopend, dingen mee naar de titel buurtproject 2019 in de finale van Kern met Pit. Zij moeten tot zaterdag geduld hebben, op 30 maart wordt de winnaar bekendgemaakt.

In Waddinxveen hebben tientallen groenvrijwilligers in de gemeente hun prijs al opgehaald; inwoners die een stukje groen van de gemeente hebben 'geadopteerd' werden op het gemeentehuis getrakteerd op complimenten en bedankjes voor hun inspanningen. In de Busken Huetlaan namen bewoners met groene vingers het initiatief toen hun buurt toe was aan een facelift. Hoewel de gemeente niet direct stond te juichen is na intensief overleg een contract opgesteld en is het onderhoud van het hofje overgedragen aan de bewoners. En hoewel de bewoners de deur niet bij elkaar plat lopen, zijn ze allemaal betrokken bij hun gezamenlijke tuin. "Het bevordert vooral ook de sociale cohesie in de buurt", zo meldde een bewoner aan deze krant.

Het onderzoek toonde ook aan dat plekken waar je actief bezig kunt zijn, niet alleen het buurtgevoel versterken maar ook een positief effect hebben op de gezondheid. Ondanks zoveel gunstige uitwerkingen, juicht niet iedereen meer bomen, parken en speelweides toe. "Er zijn mensen die last hebben van vallende eikels of lekkende lindebomen, of een tekort aan parkeerplaatsen noemen als argument tegen buurtgroen", zegt Spijker. "En dan zijn er nog praktische bezwaren, zoals leidingen, kabels of riolering."

Als de doelstelling is om meer sociale cohesie te bereiken, dan zijn er ook andere manieren, zoals een gezellige buurtbarbecue. "Maar groen doet meer: het zorgt ervoor dat mensen beter in hun vel komen te zitten, ook als er sociale problemen zijn, zoals geldzorgen, eenzaamheid en werkeloosheid", aldus Spijker. Groen doet er dus een extra schepje bovenop én is blijvend.

(bron: Groene Steden voor een duurzaam Europa)