De schitterende schaduwkant

Inmiddels ben ik wel klaar met het zonnetje in huis. Gastvrijheid houdt een keertje op. Tijd om een column te wijden aan de schaduwkanten van het leven. Al is het maar voor de verkoeling.
Tragiek vind ik van jongs af aan aantrekkelijk. Andermans tragiek dan hè, en de manier waarop muzikanten, schrijvers of andere Bekende Wereldbewoners daar uiting aan geven of een slaatje uit slaan – het is maar hoe sceptisch je dát bekijkt. Mensen die uitstralen dat het leven niet altijd feest is hebben zo'n sceptische blik. Met die blik zie je meer van de wereld, met als gevolg dat je er minder onbekommerd van kunt genieten. Maar, dat sluit het genieten zelf niet uit. Integendeel.
De voorliefde voor tragiek drong voor het eerst tot mij door via muziek. Toen ik Ramses Shaffy via de stereotoren van mijn ouders over het leven hoorde zingen – 'ik ben misschien te laat geboren, of in een land met ander licht/ ik voel me altijd wat verloren, al toont de spiegel mijn gezicht' – was ik direct geen fan meer van de boyband Five, die ik waarschijnlijk alleen maar stoer vond omdat één van de vijf een piercing in zijn wenkbrauw had.
Als je van Ramses Shaffy ingeprent hebt gekregen dat het leven niet halleluja is, dan ligt het voor de hand om in je tienerjaren te luisteren naar de muziek van Nirvana, Alice in Chains, Joy Division. Hoe het leven schuurt, klinkt door in de stemmen van Kurt Cobain, Layne Staley en Ian Curtis. De geluidsgolven drukken meer uit dan alleen muziek: ze tonen hoe de pieken en dalen van het leven in elkaar overgaan. Schitterend!
Want schoonheid bestaat, als je het mij vraagt, bij de gratie van ellende. Artiesten, in de brede zin van het woord, die hun eigen neerslachtigheid gebruiken om hun publiek op te laten veren zijn heuse levenskunstenaars.
Een mooi voorbeeld van Nederlandse bodem is Hans Dorrestijn. Een onzeker en angstig iemand die zijn beheersing van de taal gebruikt om met liedjes en verhalen anderen te laten lachen om zijn eigen ellende.
In de psychologie zou dat aangemerkt worden als coping mechanism, een manier om met een probleem te leven in plaats van het op te lossen. Is dat effectief? Nee, maar de scepticus zal zeggen: tragiek kunnen we niet oplossen, we hebben ermee te leven.
Dit weekend stond een interview met Dorrestijn in de krant. Hij wordt ouder en merkt dat hij vaker positief gestemd is. "Ik zie alles somber in, en toch ook niet." Achter samengepakte wolken kan het zonnetje in huis dus evengoed schijnen. Als dat zonnetje lang genoeg schijnt, denk ik als ik de woorden van Dorrestijn lees, lost de tragiek vanzelf op. Zonder ons toedoen; het gebeurt. Tot die tijd komt, moeten we maar zien te genieten van de schitterende schaduwkanten van andermans ellendige levenskunst.